Zarząd Główny PTH zatwierdził tematy XXI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Białymstoku (2024)

Zgłoszona przez Komisję propozycja sesji problemowej na XXI Powszechny Zjazd Historyków Polskich w Białymstoku (2024) pod tytułem „W obronie naukowego statusu historii” (org. Ewa Domańska, Jan Pomorski, Krzysztof Zamorski), została zaakceptowana przez Zarząd Główny PTH. Lista zatwierdzonych tematów – tutaj.

MISJA SESJI

Dyskusje na temat statusu naukowego historii trwają od XIX wieku i mogą wydawać się przebrzmiałe. Towarzyszyły zaistnieniu historii jako dyscypliny akademickiej, kiedy ustalała swą pozycję wobec innych dziedzin i usiłowała dopasować się do obowiązujących rygorów naukowości. Roznieciły ją ponownie postmodernistyczne debaty na temat historiografii jako rodzaju pisarstwa i jej retorycznych podstaw. Szczególne zainteresowanie dyskursem, narracją i tekstem odsunęło tradycję pozycjonowania historii wobec nauki, redukując jedną i drugą do statusu dyskursu, ideologii lub/i krytyki. Zachodzące w kulturze współczesnej przemiany, a zwłaszcza krytyka nauki jako uprzywilejowanego sposobu organizacji wiedzy, krytyka europocentryzmu, ideologii postępu, powrót religii i duchowości do sfery publicznej, nacisk na społeczną użyteczność wiedzy naukowej, a także zmiany zachodzące w samej nauce (postępujące uprzywilejowywanie nauk przyrodniczych wobec humanistycznych; integracja nauk przyrodniczych i humanistycznych w pewnych obszarach wiedzy) i w historii (upolitycznienie wiedzy historycznej, upadek autorytetu historii jako dyscypliny kształtującej świadomość historyczną społeczeństwa), zachęcają do ponownego postawienia pytania, jak rozumieć dziś historię jako naukę oraz czy i jak bronić  jej naukowego statusu. To pytanie istotne dla wszystkich historyków, zarówno tych bezpośrednio zaangażowanych w badanie przeszłości, jak i tych, których powołaniem stało się  nauczanie historii. Mamy świadomość, iż od odpowiedzi na rysujące się tu pytania-problemy będzie bardzo wiele zależało, że wyznaczą one kierunek, w jakim historiografia i dydaktyka historii będą się rozwijać w najbliższych dekadach. Jest to zatem także zagadnienie etyczne, dotykające społecznej odpowiedzialności historyka.

Jednym z istotnych kontekstów, w którym warto umieścić ten namysł są relacje wewnętrzne między naukami: czy model przyrodoznawczy nadal może być uznawany za punkt odniesienia, wzorzec poznania naukowego szczególnie w kontekście dwudziesto- i dwudziestopierwszowiecznej krytyki w ramach filozofii i historii nauki? Czy istnieje i nadal jest ważny koncept historii jako nauki społecznej? Czy nie nadeszła pora, aby to humanistyka zaczęła ustalać reguły porządku badań? Zwłaszcza w dzisiejszym cyfrowym świecie, gdzie utylitaryzm zdaje się przesłaniać wartości humanistyczne. Innym kontekstem są granice społecznego zaangażowania badań historycznych. Przy czym nie chodzi tu jedynie o kwestię politycznego wykorzystania określonej wizji przeszłości danej wspólnoty, ale o szerszy problem umieszczenia wiedzy i jej produkcji w społecznych relacjach władzy i wiedzy społeczeństwa o  procesach zachodzących w jego otoczeniu kulturowym, społecznym i naturalnym . Jeszcze innym polem namysłu może stać się geografia wiedzy i odmienne rozumienie nauki i naukowości historii w różnych regionach świata czy też kryptoteologiczny wymiar myślenia historycznego, który uwydatniły badania pamięci.

HARMONOGRAM PRZYGOTOWAŃ DO ZJAZDU

W 2023 roku organizatorzy planują dwudniowe, robocze posiedzenie naukowe Komisji z udziałem potencjalnych referentów i współreferentów, którego celem będzie przedyskutowanie podstawowych założeń przygotowywanych referatów.

STRUKTURA SESJI

Planowany jest jeden referat wprowadzający plus cztery referaty zbiorowe prezentowane przez jedną/ego badaczkę/a.