I Transdziedzinowa Szkoła Letnia, Kołobrzeg 10-16.09.2023
Projekt kształcenia transdziedzinowego doktorantów i młodych naukowców obejmujący obszar nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych jest inicjatywą Niezależnej Inicjatywy Akademickiej (NIA) – grupy profesorów z Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, reprezentujących różne dyscypliny naukowe: archeologia, antropologia społeczna, biologia, fizyka, historia, literaturoznawstwo, prawo, nauki o polityce i socjologia.
W ośrodku wypoczynkowo-szkoleniowym UAM w Kołobrzegu w dniach 10-16 września 2023 r. odbyła się I Transdziedzinowa Szkoła Letnia, której organizatorem była NIA. Ze strony Komisji THHiMH NIA reprezentuje Ewa Domańska, która wraz z Piotrem Matczakiem (Wydział Socjologii UAM), Arkadiuszem Marciniakiem (Wydział Archeologii UAM) i Michałem Buchowskim (Instytut Antropologii i Etnologii UAM), współorganizowała Szkołe. Uczestnikiem szkoły i współorganizatorem reprezentującym doktorantów był Tomasz Wiśniewski (Sekcja Młodych Komisji). Celem Szkoły była prezentacja i dyskusja ważnych dla współczesnego świata zagadnień takich, jak m.in. antropopresja, bezpieczeństwo, dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze, migracje, imperializm ekologiczny i polityczny, ryzyko systemowe, których badania wymagają budowania komplementarnej i zintegrowanej wiedzy tworzonej w ramach różnych nauk (program).
W Szkole wzięli udział doktoranci i młodzi badacze z UAM, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Uniwersytetu Rzeszowskiego. Zajęcia odbywały się według schematu. Każdy dzień otwierał wykład mistrzowski (wygłosili je Profesorowie: Ewa Bińczyk, Uspołecznianie antropocenu; Kristian Kristiansen, Epidemics and Migrations in Later Eurasian Prehistory; Adam Izdebski, Zastosowanie uczenia maszynowego do tworzenia modeli przyczynowych na styku ekologii i historii, Marek Trippenbach, Układy złożone w kontekście ryzyka systemowego i Marek Konarzewski. Transdyscyplinarność trzydzieści lat po “science wars”). Po przerwie był czas na seminaria, które były prowadzone parami przez doktorów. Jakub Nowosad (Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM) i Krzysztof Mączka (Wydział Socjologii UAM) omawiali Związki między zmianami technologicznymi a społecznymi, Monika Stobiecka (Wydział „Artes Liberales” UW) i Mikołaj Smykowski (Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa UAM) zajęli się Dziedzictwem w rozpadzie, Dawid Kobiałka (UŁ) i Małgorzata Kowalska (Wydział Antropologii i Kulturoznawstwa UAM) podjęli problem: Dziedzictwo więcej niż ludzkie, zaś Grzegorz Łach i Piotr Bentkowski (obaj z Centrum Badania Ryzyka Systemowego UW) poruszyli zagadnienie: Energia – przyroda – człowiek. Po biedzie uczestnicy szkoły prezentowali wcześniej wysłane wszystkim uczestnikom fragmenty swoich prac doktorskich, artykułów czy projekty wniosków grantowych. Prezentacje młodych badaczy wywoływały szczególnie dynamiczne dyskusje, bowiem zgodnie z transdyscyplinarnym duchem szkoły do ich komentowania wybrano przedstawicieli odmiennych dziedzin, np. projekty biologów komentowali humaniści, a humanistów fizycy czy geografowie (każdy projekt komentowało co najmniej dwóch wykładowców).
W czasie szkoły odbył się także panel dyskusyjny pt. Transdziedzinowe strategie badawcze: wyzwania, założenia, szanse i zagrożenia. W panelu uczestniczyli przedstawiciele Niezależnej Inicjatywy Akademickiej, Profesorowie: Jan Kieniewicz (UW), Piotr Matczak (UAM), Marek Trippenbach (UW), Bogdan Szlachta (UJ) i Agata Zalewska (UW). Dyskusję moderował Profesor Arkadiusz Marciniak (Wydział Archeologii UAM). Paneliści podzielili się refleksją na temat uprawiania badań transdyscyplinarnych, a także związanych z tym problemów instytucjonalnych. Swoista pochwałę i manifest badań transdziedzinowych wygłosił nestor polskich historyków – Profesor Jan Kieniewicz, który mówił o transdziedzinowosci jako drodze oraz podkreslał, że w przypadku tego rodzaju badań chodzi nie tyle o przekraczanie granic, ale o ich likwidowanie.
Rangę Szkoły podniosła obecność światowej sławy archeologa, Profesora Kristiana Kristiansena i Prezesa Polskiej Akademii Nauk – Profesora Marka Konarzewskiego, który wygłosił wykład podsumowujący oraz przyznał nagrody w zainicjowanym z okazji I Transdziedzinowej Szkoły Letniej konkursie fotograficznym o nagrodę Prezesa PAN.
Sprawozdanie ze szkoły tutaj.