Aktualności Działania Komisji Działania Sekcji Młodych

Zakończył się XXI Zjazd Historyków w Białymstoku (17-20.09.2024): krótki raport z udziału przedstawicieli środowiska teoretyków i metodologów historii oraz historyków historiografii

ByEwa Domańska
On25 września 2024
InAktualności, Działania Komisji, Działania Sekcji Młodych

W dniach 17-20 września 2024 odbył się w Białymstoku XXI Powszechny Zjazd Historyków Polskich (www). Tegoroczna edycja zjazdu odbyła się pod hasłem: „człowiek twórcą historii”. Członkowie Sekcji Teorii i Historii Historiografii oraz Metodologii Historii zaznaczyli swój wkład w program i obrady Zjazdu, zarówno organizując sesję, jak i wygłaszając referaty oraz uczestnicząc w dynamicznych dyskusjach. I tak pod auspicjami Sekcji THHiMH odbyła się sesja problemowa „W obronie naukowego statusu historii” (org. Ewa Domańska, Jan Pomorski, Krzysztof Zamorski), w której zaprezentowane zostały referaty przygotowane przez różne ośrodki i generacje badaczy.

Sesję, którą prowadziła Ewa Domańska, rozpoczęło wprowadzenie. Krzysztof Zamorski, Jakub Muchowski i Ewa Domańska mówili o wkładzie polskiego środowiska metodologicznego w XXIII Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych, który miał miejsce 21–27 sierpnia 2022 r. w Poznaniu. Rezultaty owego zaangażowania, wśród których specjalne miejsce zajmują wywiady przeprowadzone przez młodych badaczy (w tym członków sekcji: Piotra Kowalewskiego Jahromi i Tomasza Wiśniewskiego) z czołowymi przedstawicielami teoretycznej refleksji nad historią z całego świata (m.in. Antoon van den Baets, Dipesh Chakrabarty, Kalle Pihlainen, Marek Tamm, Veronica Tozzi, Zoltan Simon), zostały opublikowane w języku polskim w 53 tomie czasopisma “Historyka. Studia Metodologiczne” (tutaj), oraz na blogu „History and Theory” (tutaj). Redaktorzy „Historyki” poinformowali również, że wspomniany tom tego pisma jest ostatnim, który ukazuje się w tradycyjnej formie papierowej. Od tomu 54 (2024) czasopismo przyjmuje formę wyłącznie elektroniczną. Przedstawiono spis treści nowego tomu, w którym ukażą się materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej “Metodologia historii: Współczesne wyzwania i możliwości”, która odbyła się 8–10 grudnia 2022 w Poznaniu i była połączona z premierą podręcznika Wprowadzenie do metodologii historii (red. Ewa Domańska i Jan Pomorski, PWN 2022). Następnie Jan Pomorski wygłosił tematyczne wprowadzenie do sesji.

Po części wstępnej, zaprezentowano referaty poświęcone zagadnieniom szczegółowym. Główne tezy referatu kluczowego autorstwa Magdaleny Saryusz-Wolskiej (UŁ/Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie) pod tytułem „Zajrzeć za kulisy historii (Zagłady), czyli o badaniu infrastruktur w humanistyce”, ze względu na nieobecność referentki, przedstawił Jan Pomorski. Następnie przedstawiciele ośrodka lubelskiego (UMCS): Anna Ziębińska-Witek, Piotr Witek, wygłosili referat: „Historia jako nauka dziś – tropy, konteksty, doświadczenia”, w ramach którego połączyli rozważania z zakresu ogólnej metodologii nauk ze studiami przypadku historii publicznej oraz cyfrowej technologii AI DeepFake. Tomasz Falkowski i Wiktor Werner z UAM w wystąpieniu „Problem naukowości historiografii. Historia, teoria, empiria” skonfrontowali dwa podejścia do tytułowego tematu: ewolucję idei naukowości w odniesieniu do wiedzy historycznej oraz wspomaganą współczesnymi narzędziami technologicznymi analizę wyborów metodologicznych w projektach finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki. Z kolei w referacie „Między wyjaśnianiem a mitologizacją historii” Krzysztof Brzechczyn (UAM/IPN) i Piotr Kowalewski Jahromi (UŚ) zaprezentowali studium przypadku wykorzystywania historii przez prezydenta Rosji Władimira Putina, analizując je przy pomocy narzędzi wypracowanych przez badaczy Poznańskiej Szkoły Metodologicznej. Duże zainteresowanie wzbudził referat „Historia współpracująca, czyli historycy i historyczki w relacjach społecznych” zaprezentowany przez Jakuba Muchowskiego i Marcina Stasiaka z UJ. Badacze przedstawili autorski program badawczy, którego ambicją jest zaangażowanie publiczności w tworzenie wiedzy historycznej w kwestiach przyciągających zainteresowanie szerszych kół społecznych. [Pobierz artykuły, których tezy przedstawione zostały na tej sesji – tutaj – t. 6]

Tematyka historiograficzna i teoretyczna obecna była także na zorganizowanej przez Krzysztofa A. Makowskiego (UAM) sesji stanowiącej jeden z tematów wiodących Zjazdu: „Polska historiografia wobec światowych debat naukowych”. Referaty wygłosili: Krzysztof A. Makowski (UAM), „Polska historiografia wobec światowych debat historycznych – prolegomena”, Ewa Domańska (UAM), „Międzynarodowa rozpoznawalność publikacji współczesnych polskich historyków akademickich (analiza ilościowo-jakościowa za lata 2019-2022)”, Dobrochna Kałwa (UW), „Historia kobiet i badania genderowe – transdyscyplinarne eksploracje przeszłości” , Radosław Poniat i Piotr Guzowski (UwB), „Polska historiografia wobec światowych debat naukowych dotyczących historii społecznej i gospodarczej” oraz Dariusz Stola (ISP PAN), Natalia Aleksiun (University of Florida, UŁ), „Polska historiografia w zagranicznych badaniach Zagłady: zwiad w gęstniejącym lesie”. [Pobierz artykuły, których tezy przedstawione zostały na tej sesji – tutaj – t. 7]

Ponadto przewodnicząca Sekcji Dydaktyki Historii – Danuta Konieczka-Śliwińska (UAM) wraz z Cezarym Obrachtem-Prondzyńskim (UG) zorganizowała sesję problemową „Historia regionalna – uwarunkowania teoretyczne, wyzwania metodologiczne, funkcja publiczna”.

Warto zaznaczyć, że 17 września, podczas ceremonii otwarcia Zjazdu, Przewodnicząca Sekcji THHiMH – Ewa Domańska została odznaczona przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Złotym Krzyżem Zasługi „za zasługi w upowszechnianiu wiedzy historycznej, za działalność naukową i organizacyjną”. Odznaczenie wręczył doradca Prezydenta RP Andrzej Waśko. Ewa Domańska otrzymała również Honorową Nagrodę im. Joachima Lelewela w kategorii “nauki pomocnicze historii, historiografia i metodologia”, a Krzysztof Zamorski został wyróżniony tą samą nagrodą za „szczególny wkład w promocję historii Polski poza granicami kraju”. [Zapraszamy do wysłuchania podziękowań wygłoszonych przez Krzysztofa Zamorskiego w imieniu uhonorowanych nagrodą Lelewela, wygłoszonych w czasie Uroczystej Gali Historyka z okazji 100-lecia Polskiego Towarzystwa Historycznego, która odbyła się 19 września 2024 roku w Sali Koncertowej Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku – tutaj]

Zaletą zjazdu było jego umiejscowienie na nowoczesnym, leśnym kampusie Uniwersytetu w Białymstoku. Po czterech stronach centralnego Placu Syntezy mieszczą się Wydział Fizyki, Wydział Chemii, Wydział Biologii oraz Wydział Matematyki. Ich bliskość ułatwiła przemieszczanie się pomiędzy poszczególnymi sesjami. Ponadto przestrzeń kampusu posłużyła do organizacji różnych pokazów, rekonstrukcji historycznych i wystaw, które przyciągnęły publiczność szerszą, niż tylko zawodowych historyków. Profesjonalność oraz gościnność organizatorów białostockiego zjazdu potwierdzają przygotowane dla uczestników materiały zjazdowe, wśród których znalazły się m.in. ręcznie wykonany kubek przedstawiający różne okazy podlaskiej przyrody oraz słoik miodu z lokalnej pasieki.