Ewa Domańska
Wydział Historii UAM
Jarosław Syrnyk, „Relacje narodowościowe w XX w.: Propozycja rekonceptualizacji przedmiotu i metody badań”, czwartek, 27 kwietnia 2023 r., godz. 17:30 (ZOOM)
Zapraszamy na kolejne spotkanie w ramach ogólnopolskich seminariów naukowych im. Jerzego Topolskiego, które odbędzie się w czwartek, 27 kwietnia 2023 roku o godz. 17:30 (ZOOM). Profesor Jarosław Syrnyk przedstawi referat „Relacje narodowościowe w XX w.: Propozycja rekonceptualizacji przedmiotu i metody badań”.
Abstrakt: W książce Trójkąt bieszczadzki. Tysiąc dni i tysiąc nocy anarchii w powiecie leskim (1944–1947) sformułowana została propozycja zasadniczej rekonceptualizacji przedmiotu i metod badań historycznych w odniesieniu do zagadnień lokowanych dotychczas w obszarze relacji narodowościowych w XX w. (stosunków polsko-ukraińskich), poprzez zastosowanie nowatorskiego w tej przestrzeni podejścia do analizy źródeł historycznych wspartego na pojęciach „sieć relacji” i „aktant” zapożyczonych z teorii Aktora-Sieci (ANT) Bruno Latoura. Zastosowanie narzędzi analitycznych, zainspirowanych metodą ANT, stało się w rezultacie „zagęszczaniem opisu”, zgodnie z postulatami Clifforda Geertza. Towarzyszyło temu odwoływanie się do metody hermeneutycznej oraz autoetnografii. Wykorzystanie formuł takich jak „sieć relacji”, „aktant” itd. pozwoliło na pełniejsze zrozumienie sytuacji, w której znalazła się ludność Bieszczadów, dostrzeżenie roli przymusu i przypadku w swoistym kreowaniu zdarzeń, istotne rozróżnienie czynników egzogenicznych i endogenicznych, czy zauważenie mechanizmu „spirali przemocy”, które rozkręcały się lokalnie w Bieszczadach.
Powstanie pracy wynikało z obserwacji, że „esencjalistyczne i redukcjonistyczne etnizowanie opowieści o przeszłości” nie pozwala na zadanie wielu pytań badawczych, zwrócenie „uwagi na inne, niż tylko rytualnie narodowościowe ujęcie zdarzeń”. Z pracy wyłonił się zgoła inny obraz lokalnej ludności niż ten, który najczęściej bywa przedstawiany w literaturze przedmiotu. To często osoby o hybrydowo określonych tożsamościach narodowych, reprezentujące indyferentną postawę polityczną, zazwyczaj przymuszane do zajmowania określonych postaw ideowych w wyniku przymusu sytuacyjnego, a także uwikłania w przetaczające się wydarzenia „wielkiej historii”.
Jarosław Syrnyk – profesor nauk humanistycznych na Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1988 r. ukończył IV LO z ukraińskim językiem nauczania w Legnicy. Studia historyczne rozpoczął na UMCS w Lublinie; w 1990 r. przeniósł się na Uniwersytet Wrocławski, gdzie w 1993 złożył egzamin magisterski. W 2005 r. uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie historii na Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku. W 2010 r. Rada Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego nadała mu stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii o specjalności historia Polski XX wieku. Jest autorem siedmiu monografii naukowych, m.in. Trójkąt bieszczadzki. Tysiąc dni i tysiąc nocy anarchii w powiecie leskim 1944–1947 (Libra Pl, Rzeszów 2018),Przemoc i chaos. Powiat sanocki i okolice w latach 1944–1947. Analiza antropologiczno-historyczna (wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa-Wrocław 2020), redaktorem i współredaktorem siedmiu opracowań zbiorowych, m.in. Aparat bezpieczeństwa w perspektywie antropologii organizacji i antropologii władzy (red. J. Syrnyk, R. Klementowski, K. Mikołajczak, Wrocław–Warszawa 2020), Antropologia donosu (red. J. Syrnyk, R. Klementowski, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu, Wrocław-Warszawa 2017) i W stronę antropologii bezpieki. Nieklasyczna refleksja nad aparatem bezpieczeństwa w Polsce Ludowej (red. J. Syrnyk, A. Klarman, M. Mazur, E. Kłosek, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu, Wrocław 2014).
Plik do pobrania - Syrnyk-Wstep-Trojkat-bieszczadzki.pdf