Aktualności Działania Sekcji Młodych

Kolokwium Sekcji Młodych Badaczy: Spotkanie z Jakubem Wolakiem (IFiS PAN) pt. Niemieckie i włoskie tradycje historii pojęć jako inspiracja metodologiczna dla badań and „republikanizmem szlacheckim” XVI i XVII wieku. Czwartek 13 kwietnia o godz. 17:30 (MS Teams)

Niemieckie i włoskie tradycje historii pojęć jako inspiracja metodologiczna dla badań nad „republikanizmem szlacheckim” XVI i XVII wieku

Sekcji Młodych Badaczy Komisji Teorii i Historii Historiografii oraz Metodologii Historii

zaprasza na

spotkanie z Jakubem Wolakiem (IFiS PAN)

pt.

Niemieckie i włoskie tradycje historii pojęć
jako inspiracja metodologiczna dla badań nad „republikanizmem szlacheckim” XVI i XVII wieku

czwartek 13 IV 2023 o godzinie 17:30

(MS Teams – kliknij tutaj)

Osoby zainteresowane uczestnictwem mogą dołączyć do spotkania bezpośrednio po krótkiej rejestracji (imię, nazwisko, adres email i ewentualnie afiliacja) poprzez kliknięcie na link powyżej lub podanie następujących danych spotkania w MS Teams:

Identyfikator spotkania: 391 668 159 372
Kod dostępu: D4BAHe

Krótki komentarz wygłosi Tomasz Wiśniewski (UAM)a spotkanie będzie moderował Piotr Kowalewski Jahromi (UŚ).

Bardzo liczymy na aktywny udział w dyskusji. Zachęcamy do zapoznania się z materiałami wybranymi przez Jakuba na potrzeby naszego spotkania (lista na dole strony, link do pobrania tutaj).

Abstrakt wystąpienia:

Najpopularniejszą tradycją metodologiczną wykorzystywaną w badaniach nad fenomenem określanym jako republikanizm szlachecki jest intellectual history w wydaniu szkoły z Cambridge. Niektórzy autorzy, szczególnie Anna Grześkowiak-Krwawicz, powołują się także na niemiecką Begriffsgeschichte, a przede wszystkim Reinharta Kosellecka. Koselleck skupiał się jednak przede wszystkim na II poł. XVIII wieku i I poł. XIX w., czyli okresie, któremu nadał miano Sattelzeit, i który pełni szczególną rolę w jego pojmowaniu historii. Ze względu na tę cezurę do Kosellecka odwoływano się przede wszystkim w kontekście badań nad wiekiem XVIII.

Sądzę, że politykę i myśl polityczną Rzeczypospolitej II połowy XVI wieku i początku XVII wieku – czyli okresu kluczowego dla formowania się jej ustroju politycznego – można z powodzeniem badać również z wykorzystaniem tradycji historii pojęć. Punktem odniesienia nie będzie jednak Koselleck, ale włoska szkoła historii pojęć, kwestionująca wiele założeń metahistorycznych autora Krytyki i kryzysu. Włoska szkoła historii pojęć dystansuje się od pojęcia Sattelzeit, preferując pojęcie Trennung lub rottura („zerwanie”). W przeciwieństwie od Kosellecka, a w nawiązaniu do prac jego współpracownika – Otto Brunnera, wybitnego historyka arystokracji ziemskiej – włoscy historycy pojęć nie uważają epok przednowoczesnych za przeciągłe preludium do nowoczesności, ale niezależne uniwersum semantyczne, pozostające w zasadniczym konflikcie z myślą nowoczesną, która konstytuuje się właśnie poprzez zerwanie z owym uniwersum. Najważniejszym kontekstem myśli autorów takich jak Alessandro Biral, Giuseppe Duso i Sandro Chignola jest platońsko-arystotelejska filozofia polityki. Dzieje zachodniej tradycji politycznej są w dużej mierze dziejami resemantyzacji pojęć wykutych przez myślicieli greckich, zaś przepaść, jaka dzieli te pojęcia od pojęć nowoczesnych jest dobitnym świadectwem zachodzącego u progu nowoczesności zerwania tradycji.

Celem przedstawienia obu szkół – niemieckiej i włoskiej – będzie zarysowanie zarówno dwóch teorii historii, jak i dwóch teorii nowoczesności i modernizacji, które następnie zostaną odniesione do tematyki Rzeczypospolitej szlacheckiej. Myśl włoskich historyków pojęć pozwoli naświetlić klasyczne korzenie tzw. „republikanizmu szlacheckiego” i jego niewspółmierność z zachodnioeuropejskimi ruchami republikańskimi. Natomiast refleksja Kosellecka okaże się szczególnie istotna w kontekście problematyki reformacji i sekularyzacji, oraz wpływu tych zjawisk na myśl i kulturę polityczną Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Jakub Wolak – asystent i doktorant w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Pracuje nad edycją, przekładem z łaciny i interpretacją apokaliptycznej alegorii szlacheckiej Rzeczypospolitej, napisanej na kanwie sejmów egzekucyjnych. Kierownik projektu badawczego finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, stypendysta Joseph Conrad Fellowship (edycja 2022/23), laureat Stypendium Cieszkowskiego (edycja 2021). Redaktor, autor przekładów z greki, łaciny, angielskiego i niemieckiego. Opublikował m.in. przekład ks. I O misteriach egipskich Jamblicha z Chalkis (wspólnie z A. Ładzińskim), a także artykuły naukowe, eseje i przekłady w czasopismach „Kronos. Metafizyka, Kultura, Religia”, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” „Praktyka Teoretyczna”, „Mały Format”.

Lektury podstawowe

1. Arystoteles, Etyka Nikomachejska, I, 1–5 (zał. przekład D. Gromskiej).

2. Arystoteles, Polityka, I, 1, 1–12 (zał. przekład L. Piotrowicza).

3. Hobbes, Lewiatan:Wprowadzenie, r. XIII, r. XVII (zał. przekład Cz. Znamierowskiego).

4. Koselleck, Podstawowe pojęcia historii. Wprowadzenie, w: Semantyka historyczna, Poznań 2001, s. 27–50, a zwłaszcza 27–45(zał. przekład W. Kunickiego).

(uwaga: tłumacze obydwu dzieł Arystotelesa, D. Gromska i L. Piotrowicz, przekładają „polis” jako „państwo” – to jest bardzo mylące, dlatego czytając w przekładzie „państwo”, należy pamiętać, że chodzi o polis; warto konsultować przekłady angielskie, a najlepiej oryginał grecki – oba dostępne chociażby na http://perseus.tufts.edu)

Lektury dodatkowe

Koselleck, Hasło: Historia pojęć, w: Dzieje pojęć, Warszawa 2009, s. 103–107 (zał. przekład J. Mereckiego – polecam na wypadek, gdyby ktoś z jakiegoś powodu nie miał czasu na lekturę tekstu Kosellecka z sekcji „Lektury podstawowe”).
Koselleck, „Przestrzeń doświadczenia” i „horyzont oczekiwań” – dwie kategorie historyczne, w: Semantyka historyczna, Poznań 2001, s. 359–388 (zał. przekład W. Kunickiego).

Lektury do spotkania dostępne online tutaj.